1. İlk Başvuru
Türkiye’de çalışma izni için gereken başvuru Türkiye’den veya yurt dışından yapılabilir.
Yurt dışından yapılacak başvurularda yabancıların, çalışma izni için vatandaşı oldukları ya da daimi olarak ikamet ettikleri ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine iş sözleşmesi, atama yazısı veya şirket ortaklığını gösteren belgenin ibrazı ile müracaat etmeleri gerekmektedir. Türkiye’deki işverenin, temsilciliklere yapılan başvuru tarihini takip eden on işgünü içerisinde, elektronik başvuruyu yapması ve gerekli bilgi ve belgeleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şahsen veya posta ile ulaştırması zorunludur. Türkiye Cumhuriyeti temsilcilikleri ile bakanlık, yurt dışından yapılacak çalışma izni başvuruları ile ilgili işlemleri, elektronik ortamda yürütür. Başvuru için gerekli belgelerin yabancının temsilciliğe başvuru tarihini takip eden on işgünü içerisinde yapılacak elektronik başvurunun ardından işverenince bakanlığa ulaştırılması gerekmektedir.
Başvurusu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından uygun bulunarak çalışma izin belgesi düzenlenen yabancıların en geç yüz seksen gün içinde Türkiye’ye giriş yapmaları gerekmektedir. Türkiye’de öğrenim amacıyla verilen oturma izinleri hariç olmak üzere, müracaat tarihinde geçerli en az altı ay süreli oturma izni bulunan yabancılar veya bunların işverenleri çalışma izni başvurusunda bulunabilirler. Bu durumdaki yabancıların Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliklerine başvuru yapma zorunluluğu bulunmamaktadır. Başvuru için gerekli belgelerin yapılan elektronik başvuruyu takip eden altı işgünü içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şahsen veya posta ile ulaştırılması gerekmektedir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, gerekli hallerde ilgili bakanlık ve mercilerin görüşlerini de almak suretiyle çalışma izni başvurularını sonuçlandırır. Usulüne uygun olarak yapılan çalışma izni başvuruları, belgelerin tam ve eksiksiz olması kaydıyla bakanlık tarafından en geç otuz gün içinde sonuçlandırılır. Başvurunun eksik evrak ile yapıldığının bakanlıkça tespiti halinde, eksik evrakların tamamlanması istemiyle başvuru sahibine bilgi verilir. Bu durumda otuz günlük süre eksik evrakların bakanlığa intikal ettiği tarih itibarıyla başlar. Bakanlık çalışma izin başvurusuna ilişkin olumlu veya olumsuz kararını, yurt dışından yapılan başvurularda; başvuruyu yapan yabancıya bildirmek üzere (Dışişleri Bakanlığı kanalıyla) ilgili Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliğine de bildirir. Yurt içinden yapılan başvurularda ise yabancıya veya işverene bildirilir. Konsolosluklardan çalışma ve oturma izni alarak Türkiye’ye giriş yapan yabancıların, ülkeye giriş yaptıkları tarihi takip eden yirmi iş günü içinde Türkiye’deki Adres Kayıt Sistemi’ne kaydolmaları gerekmektedir.
Türkiye’de istihdam edilecek yabancıların çalışma iznine ilişkin usul ve esaslar eğitim sektörü, ev hizmetleri sektörü, sağlık sektörü, turizm sektörü, havacılık sektörü, eğlence sektörü ve diğer sektörlerin yanı sıra doğrudan yabancı yatırımlar, özellik arz eden doğrudan yabancı yatırımlar, mesleki hizmetler ve irtibat büroları için farklılık göstermektedir. Aşağıdaki bilgiler, doğrudan yabancı yatırımlardaki çalışma izni sürecine yönelik usul ve esasları içermektedir.
1.1. İlk Başvuruda İşveren Kurumdan İstenen Belgeler
1.2. İlk Başvuruda Yabancıdan İstenen Belgeler
2. Uzatma Başvurusu
Çalışma izninin uzatılması talebi, başvuru formu ve uygulama yönetmeliği ekinde belirtilen belgelere önceki çalışma izin belgesinin aslının da eklenmesi suretiyle, yabancı veya işveren tarafından doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yapılır.
Çalışma izni ve süre uzatım başvurularının öncelikle elektronik ortamda yapılması zorunludur. Bu kapsamda elektronik ortamda yapılan ve sistem tarafından kabul edilerek onaylanan çalışma izni veya süre uzatım başvurularının geçerli olabilmesi için internet ortamında alınan barkodlu başvuru formu çıktısının yabancı ve işveren tarafından kâğıt ortamında imzalanarak yönetmelik ekinde belirlenen diğer belgelerle birlikte internet üzerinden yapılan başvurunun onaylanmasını takip eden altı işgünü içinde şahsen veya posta ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na ulaştırılması gerekmektedir.
Çalışma izninin uzatılması talebinin iznin bittiği tarihten geriye doğru en fazla iki aylık sürede yapılması gerekmektedir. Çalışma izninin süresinin bitiminden itibaren en geç on beş gün içinde yapılan uzatma başvuruları da değerlendirmeye alınır. Bu süreden sonra yapılan uzatma başvuruları, ilk defa başvuru yapan yabancılara uygulanan esaslara tabidir. Geçerli oturma izni ibrazıyla yapılan çalışma izni uzatma başvurularında (yurt içinden yapılan ilk başvurularda olduğu gibi) elektronik başvuruyu takip eden altı işgünü içinde istenen belgelerin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na ulaştırılması gerekmektedir.
Bir yıllık kanuni çalışma izin süresinden sonra, aynı iş yeri veya işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere mevcut çalışma izni için iki yıl süreyle uzatım talebinde bulunulabilir. Toplam üç yıllık kanuni çalışma süresinin sonunda, aynı meslekte ve dilediği işverenin yanında çalışmak üzere, mevcut çalışma izni ilave üç yıl süreyle uzatılabilmektedir. Türkiye’de en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz olarak ikamet eden veya toplam sekiz yıllık kanuni çalışması olan yabancılar süresiz çalışma izni başvurusunda bulunabilirler.
2.1. Uzatma Başvurusunda İşveren Kurumdan İstenen Belgeler
2.2. Uzatma Başvurusunda Yabancıdan İstenen Belgeler
Özellik Arz Eden Doğrudan Yabancı Yatırımlar
“Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu Personel İstihdamı Hakkında Yönetmelik” kapsamında çalışma izinleri özel hükümlere tabi tutulmuş ve çalışma izinlerinin daha kolay şekilde verilmesi hedeflenmiştir. Bu kapsam dışındaki doğrudan yabancı yatırımlarda istihdam edilecek personel için talep edilen çalışma izni başvuruları yukarıda belirtilen genel hükümlere (4817 sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmeliği hükümleri) tabidir. Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu Personel İstihdamı Hakkında Yönetmeliğin kapsamını iki temel şart belirler:
Özellik Arz Eden Doğrudan Yabancı Yatırımlar; 4875 sayılı kanun kapsamına giren ve aşağıdaki şartların en az birini sağlayan şirket veya şubeyi ifade eder (2018 yılı değerleri):
Yabancı ortakların toplam sermaye payının en az 1.526.057 Türk lirası olması kaydıyla, şirket veya şubenin son yıl cirosunun en az 114,7 milyon Türk lirası olması
Yabancı ortakların toplam sermaye payının en az 1.526.057 Türk lirası olması kaydıyla, şirket veya şubenin son yıl ihracatının en az 1 milyon ABD doları olması
Yabancı ortakların toplam sermaye payının en az 1.526.057 Türk lirası olması kaydıyla, şirket veya şubede son yıl içinde Sosyal Sigortalar Kurumuna kayıtlı en az 250 personelin istihdam edilmesi
Şirket veya şubenin yatırımda bulunacak olması halinde, öngörülen asgari sabit yatırım tutarının en az 38,1 milyon Türk lirası olması
Ana şirketin merkezinin bulunduğu ülke dışında en az bir ülkede daha doğrudan yabancı yatırımı bulunması
Kilit personel; Türkiye’de kurulu bulunan ve tüzel kişiliğe sahip bir şirketin, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlayan personelidir:
a) Aşağıdaki alanlardan en az birinde görev alan veya bu konularda yetki sahibi; şirket ortağı, yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür, genel müdür yardımcısı, şirket müdürü, şirket müdür yardımcısı ve benzeri mevkilerde görev yapan kişi
b) Şirketin hizmetleri, araştırma cihazları, teknikleri ya da yönetimi için temel sayılan bilgiye sahip kişi
c) İrtibat bürolarında, yurt dışındaki ana şirket tarafından adına yetki belgesi düzenlenen en fazla bir kişi
Yabancıların Çalışma İzninde Harç: 492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince yabancılara verilecek çalışma izin belgeleri harca tabidir. Çalışma izin talebinin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca uygun görülmesi halinde verilecek izin süresine göre harç yatırılması gerekmektedir. Harç tutarları, her yıl yeniden değerleme oranı temel alınarak belirlenmekte ve Resmi Gazetede yayımlanmaktadır.
Çalışma izinleriyle ilgili detaylı bilgi için www.csgb.gov.tr web sitesini ziyaret ediniz.
Türkiye’de vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancıların oturma izni almaları zorunludur.
1. Yabancılar İçin Kısa Dönem Oturma İzni
Kısa dönem oturma izni almak için Türkiye’de taşınmaz malı bulunan yabancıların ve Türkiye’de ticari bağlantı veya iş kuracak yabancıların, e-ikamet sisteminden yapılan başvurunun ardından aşağıdaki belgeleri ilgili İl Göç İdaresi Müdürlüğüne teslim etmeleri gerekmektedir. Kısa dönem oturma izinleri kural olarak en fazla ikişer yıllık süreyle verilmektedir. Oturma izni, altı ay içinde kullanılmaya başlanmadığında geçerliliğini kaybetmektedir.
1.1. İlk Başvuru
İlk başvuru için aşağıdaki belgelrin sunulması gereklidir.
o İkili sosyal güvenlik sözleşmeleri kapsamında Türkiye’de sağlık hizmetlerinden faydalanıldığına dair belge
o Sosyal Güvenlik Kurumundan alınmış provizyon belgesi
o Sosyal Güvenlik Kurumuna genel sağlık sigortalısı olmak için yapılan başvuruya dair belge
o Özel sağlık sigortası
1.2. Uzatma Başvurusu
Oturma izni uzatma başvuruları, oturma izni süresinin dolmasına altmış gün kalmasından itibaren ve her koşulda oturma izni süresi dolmadan önce Valiliklere yapılmaktadır. Uzatma başvurusu için yabancıların e-ikamet sisteminden oturma izni uzatma başvurusunda bulunmaları gerekmektedir. Tamamlanan başvuru ve gerekli belgelerin Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Bursa, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Mersin, Muğla, Samsun, Şanlıurfa veTekirdağ’daki ilgili İl Göç İdaresi Müdürlüğüne beş iş günü içerisinde posta yoluyla gönderilmesi gerekmektedir.
o İkili sosyal güvenlik sözleşmeleri kapsamında Türkiye’de sağlık hizmetlerinden faydalanıldığına dair belge
o Sosyal Güvenlik Kurumundan alınmış provizyon belgesi
o Uzatma süresini kapsayan özel sağlık sigortası
* Türkiye’de taşınmaz malı bulunan yabancılar için gerekmektedir.
** Türkiye’de ticari bağlantı veya iş kuracak yabancılar için gerekmektedir.
2. Yabancılar İçin Uzun Dönem Oturma İzni
Uzun dönem oturma izni almak için Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yıl oturma izniyle kalmış olan yabancıların aşağıdaki belgeleri ilgili İl Göç İdaresi Müdürlüğüne teslim etmeleri gerekmektedir:
2.1. Başvuru*
o İkili sosyal güvenlik sözleşmeleri kapsamında Türkiye’de sağlık hizmetlerinden faydalanıldığına dair belge
o Sosyal Güvenlik Kurumundan alınmış provizyon belgesi
o Sosyal Güvenlik Kurumuna genel sağlık sigortalısı olmak için yapılan başvuruya dair belge
o En az bir yıl süreli özel sağlık sigortası
*Uzun dönem oturma izinleri, süresiz olarak düzenlendiğinden uzatma başvurusu yapılmamaktadır.
28 Temmuz 2016 tarihinde 5901 sayılı Kanunun 12. maddesinin birinci fıkrasına eklenen (b) bendi ile;
T.C. Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilmektedir.
18 Eylül 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan yeni düzenlemelere göre belirlenen kapsam ve tutarlar aşağıda belirtilmiş olup aşağıdaki şartlardan herhangi birini karşılayan yabancılar, T.C. Cumhurbaşkanının kararıyla Türk vatandaşlığını kazanabilmektedir.